Śnieżnicki Park Krajobrazowy
Śnieżnicki Park Krajobrazowy obejmuje cenny pod względem krajobrazowym i przyrodniczym rejon Sudetów Wschodnich. W jego skład wchodzą pasma górskie: Góry Bialskie, (Postawna 1114 m n.p.m.), Masyw Śnieżnika (1425 m n.p.m..) i Góry Złote (1109 m n.p.m. - Smrek), stanowiące wschodnią "ścianę" Kotliny Kłodzkiej. Masyw Śnieżnika nazywany jest "Strzechą Europy", ponieważ z Trójmorskiego Wierchu wody spływają do trzech mórz: Czarnego (Morawa), Bałtyckiego (Nysa Kłodzka) i Północnego (Orlica).
Najwyższy punkt: Śnieżnik Kłodzki
Najniższy punkt: ok. Mąkolna 300 m n.p.m.
Na całym obszarze spotyka się bogactwo form morfologicznych: podszczytowe powierzchnie zrównań, głęboko wcięte doliny potoków, wodospady, malownicze skałki, blokowiska na stokach i niektórych wierzchołkach a na obszarach krasowych: leje krasowe, ponory, wywierzyska, suche dolinki i jaskinie.
Obszar parku prawie w całości zbudowany jest z proterozoiczno - staropaleozoicznych skał metamorficznych (metamorfik lądecko - śnieżnicki). Tworzą one dwa główne kompleksy skalne: tzw. serię strońską (łupki łyszczykowe, łupki łyszczykowe z granatami, paragnejsy, kwarcyty, łupki grafitowe, amfibolity, wapienie i dolomity krystaliczne, skały wapienno - krzemianowe) i tzw. serię śnieżnicko - gierałtowską (ortognejsy, granitognejsy, migmatyty, granulity, ekloglity). Wystąpieniom wapieni i dolomitów krystalicznych towarzyszą zjawiska krasowe.
Najpiękniejszym ich przejawem jest Jaskinia Niedźwiedzia. Na przecięciu dużych systemów uskokowych w Lądku Zdroju znajdują się źródła wód mineralnych. W czasie orogenezy waryscyjskiej powstały tonality występujące w okolicy Bielic i granitoidy jawornickie na północ od Lądka Zdroju. W okolicach Lądka zachowały się fragmenty trzeciorzędowej pokrywy lawowej. Od zachodu, skały metamorficzne oddzielone są stromym uskokiem od górnokredowych skał osadowych rowu górnej Nysy Kłodzkiej.
Warunki klimatyczne Masywu Śnieżnika, Gór Bialskich i Gór Złotych są zdeterminowane dwoma czynnikami: wysokością nad poziomem morza i układem orograficznym. Średnie roczne temperatury powietrza w okresie 50-lecia 1881-1930, mierzone w Domaszkowie /430m /, Lądku Zdroju /462m/, i na Śnieżniku /1425m/ wynosiły odpowiednio 6,60C, 6,50C, i 2,40C wykazując maksimum średniodobowe w lipcu /Domaszków 19,10C, Śnieżnik 11,20C/ i minimum w styczniu /Domaszków -30C, Śnieżnik -5,40C/. Styczniowemu minimum temp. odpowiada największa liczba dni z przymrozkiem i mrozem. Na kopule Śnieżnika okres wegetacyjny trwa od 148 dni na Hali pod Śnieżnikiem, do 131 dni na szczycie. W górnym odcinku doliny Kleśnicy, w lejach źródliskowych Kamienicy, w dolinie Morawki kres wegetacyjny trwa do 160 dni na stokach powyżej 1000 m n.p.m. do 170 dni w dnach dolin. U wylotu dolin okres ten wydłuża się o około dwa tygodnie. W obniżeniu Lądka Zdroju trwa 213 dni do 221 w Bystrzycy Kłodzkiej.
Wody
Masywem Śnieżnika i Górami Bialskim biegnie główny europejski dział wód, rozdzielający cieki należące do zlewisk mórz: Bałtyckiego /dopływy Nysy Kłodzkiej/, Czarnego /dopływy Morawy/, i Północnego /dopływy Cichej Orlicy/. Główną rzeką regionu obok Nysy Kłodzkiej, jest jej największy prawobrzeżny dopływ sudecki - Biała Lądecka o dł. 52,7 km. Wszystkie potoki mają charakter górski i podgórskich o wąskich korytach, dużych spadkach i o niewyrównanym biegu. Potoki spływające ku północy mają ujście do Białej Lądeckiej a płynące ku zachodowi do rz. Nysa Kłodzka. Przebieg roczny stanów wód jest ściśle związany z opadami. Maksymalne stany wód występują w okresie wiosennym i letnim /IV - VII/, minimalne w zimie / XII - II/.
W celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego zbudowano suche zbiorniki przeciwpowodziowe na potoku Wilczka w Międzygórzu /poj. 0,8 mln3/ i na rz. Morawka w Stroniu Śl. /poj. 1,3 mln 3/. Potoki i rzeki w ŚPK niosą wody w ogromnej większości w pierwszej klasie czystości. Nielicznie występująca druga klasa czystości spowodowana jest przekroczenie zawartości fosforanów.
Lasy zajmują 60% powierzchni parku. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest świerk, który jest dominującym, zbyt mało jest gatunków liściastych. Dominacja świerka powoduje, iż miejscowe drzewostany są zasobne /średnia zasobność wynosi 236m3/ ale ich cechą negatywną jest zarazem niska odporność na niekorzystne warunki siedliskowe. Na obszarze krainy dominują siedliska boru mieszanego górskiego /44,3% pow./, następnie lasu mieszanego górskiego /31,4%/; bór wysokogórski zajmuje 11,3% pow. leśnej, bór górski 9,7%, las górski 2,9% i las wyżynny jedynie 0,4%.
Tereny Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego należą do lepiej poznanych pod względem obecności flory terenów górskich w Polsce. Obszar Masywu Śnieżnika jest unikatową w skali Sudetów i Polski ostoją roślinności, zróżnicowanej pod względem ekologicznym i geograficznym. O swoistości geobotanicznej i odrębności Masywu Śnieżnika stanowi udział dość licznej grupy gatunków karpackich, których zachodnia bezwzględna granica występowania przebiega głównie w Sudetach Wschodnich. Są to rośliny związane przede wszystkim z żyzna buczyną sudecką oraz z ziołoroślami nadpotokowymi i zbiorowiskami Ľródliskowymi.
Z roślin należących do elementów karpackiego lub karpacko-sudeckiego i karpacko-alpejskiego, należą rosnące tu w buczynach: paprotnik Brauna, rzeżucha trójlistkowa i wilczomlecz migdałolistny oraz związane z ziołoroślami i roślinnością Ľródlisk: tojad smukły, ostróżka wyniosła, omieg górski, trędownik omszony i rzeżucha Opiza. Wśród niezmiernie rzadkich w Sudetach typowych elementów flory kalcyfilnej na szczególne podkreślenie zasługuje występowanie w Masywie Śnieżnika seslerii tatrzańskiej. Roślina ta, znana dotychczas w Polsce tylko z wysokogórskich i reglowych muraw naskalnych w Tatrach wapiennych natomiast w Sudetach Wschodnich ma tu swoją zachodnią granicę występowania. Nieco szerszy zasięg ma również przytulia nierównolistna, mająca niewielkie stanowisko na wapieniach wspólnie z seslerią tatrzańską.
Na wapieniach śnieżnickich (marmurach i erlanach) istnieją wyjątkowo korzystne warunki dla różnorodnoci gatunkowej roślin. Na wapieniach tych skupiają się rośliny ciepłolubne, jak np. irga zwyczajna lub storczyk - kruszczyk rdzawoczerwony.
Znaczna różnorodność gatunkowa flory wysokogórskiej związana jest zwłaszcza z fragmentami świerkowych borów górnoreglowych oraz fragmentami muraw na kopule Śnieżnika. Z wymienionych gatunków największy zasięg mają: wietlica alpejska, prosienicznik jednogłówkowy, modrzyk górski, pępawa wielkokwiatowa. Na szczególne wyróżnienie wśród ciekawej flory szczytowej części Śnieżnika zasługuje występowanie tu, na jedynych stanowiskach w Polsce, dzwonka brodatego i owsicy spłaszczonej, roślin o charakterze borealno-subalpejskim.
Z ciekawszych roślin występujących na obszarze Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego należy również wymienić:
Krzewy - wrzos pospolity, wawrzynek wilczełyko, wiciokrzew czarny, porzeczka alpejska, malina właściwa, borówka czarna, kosodrzewina, róża alpejska, wierzba śląska.
Rośliny zielne: driakiew lśniąca, tymotka alpejska, fiołek dwukwiatowy, podrzeń żebrowiec, arnika górska, dziewięćsił bezłodygowy, fiołek sudecki, widłak wroniec, widłak jałowcowaty, szczaw górski, świetlik drobny, trędownik omszony, śnieżyczka przebiśnieg, lilia złotogłów, szarotka norweska.
Mchy: płucnica islandzka, chrobotek /Cladonia spec./, widłoząb mietlisty, płonnik, płonnik kształtny, płonnik leśny, torfowce /Sphagnum fuscum, Sphagnum squarrosum/.
Ze względu na bogactwo zespołów roślinnych oraz niewielki wpływ czynników antropopresyjnych fauna jest jednym z liczniejszych elementów przyrodniczych Masywu Śnieżnika, z zaznaczającym się udziałem zarówno gatunków sudeckich, jak i karpackich, a także mezoalpejskich. Stan poznania fauny jest nadal niewystarczający, z tego też względu istnieje konieczność przeprowadzenia kompleksowych badań faunistyczno-ekologicznych.
Dotyczy to zarówno ssaków, ptaków, jak i zwierząt "niższych".
a/ ssaki (42 gat) - Większość występujących tu ssaków to zwierzęta pospolite na pozostałym obszarze Polski.
Dominują gatunki euro-syberyjskie, a mianowicie: lis, jeleń, dzik, sarna, zając szarak. Ponadto występują nietoperze: nocek duży, nocek Brandta, nocek wąsaty, nocek rudy, gacek brunatny, mroczek pozłocisty, mopek. Z gryzoni należy wymienić: wiewiórkę, piżmaka, smużkę, orzesznicę, koszatkę, popielicę.
Z drapieżników należy wymienić: borsuka, kunę leśną, tchórza, gronostaja, łasicę łaskę. Z owadożernych: jeża zachodniego, kreta, ryjówkę aksamitną, ryjówkę malutką, rzęsorka rzecznego. W Masywie Śnieżnika występuje: muflon, kozica. W ostatnich latach stwierdza się występowanie -okresowo - niedźwiedzia brunatnego oraz prawdopodobną obecność wilka na Małym Śnieżniku.
b/ ptaki:
Z wielu gat. ptaków należy wymienić - jarząbka, cietrzewia, głuszca, derkacza, siniaka, puchacza, włochatkę, dzięcioła trójpalczastego, siwierniaka, płochacza halnego, drozda obrożnego, czeczotkę, ziębę, dzięcioła dużego, grzywacza, pliszkę górską, paszkota, pleszkę, pluszcza,
c/ ryby:
Gatunki występujące w ŚPK to: pstrąg potokowy, pstrąg tęczowy - “uciekinier" z ośrodków hodowlanych, głowacz pręgopłetwy, minog strumieniowy, lipień.
d/ płazy i gady:
Głównie to: żmija zygzakowata, traszka górska, padalec zwyczajny, zaskroniec, salamandra plamista, jaszczurka żyworodna.
e/ owady
Świat owadów należy do najmniej poznanych elementów fauny ŚPK.
Do najlepiej poznanych obszarów ŚPK dla tej grupy zwierząt należy Masyw Śnieżnika. Należy wspomnieć, iż w Masywie Śnieżnika żyje np.: 55 gat. motyli dziennych, 182 gat. pająków. Wśród motyli, np.: pomrok świetlik, górówka euralia, błyszczka modrzewiówka. Wśród pająków należy wyróżnić Alomengea scopigera oraz Latithorax faustus. Ten drugi gat. jest nowym gatunkiem w faunie polskiej.